W teatrzyku wojennym zainscenizowanym przez Siergieja Łoźnicę w "Donbasie" wszystko jest tyleż śmieszne, co straszne. Oto posłuszni pomocnicy Putina w sposób przebiegły i profesjonalny destabilizują tytułowy region, ustanawiając marionetkowe władze, fabrykując telewizyjne newsy o cywilach zabitych jakoby przez ukraińskie bomby oraz szantażując przypadkowych obywateli. Rosyjscy żołnierze podają się za miejscowych walczących z "faszystowską" zarazą. Każdy odgrywa tu wcześniej ustaloną rolę, cynizm nie zna granic, a rzeczywistość wykrzywia się nie do poznania. Witajcie w okupowanej Ukrainie, w której tylko śmierć walczących i przypadkowych ofiar ma posmak czegoś prawdziwego.
Pomysł Łoźnicy był niesłychanie ambitny: nakręcić interwencyjną fabułę balansującą na granicy dokumentu, która pokazywałaby tragiczny los Ukraińców zmagających się z separatystami – ale w opowieści prowadzonej konsekwentnie z wrogiego, rosyjskiego punktu widzenia. Z jednej strony "Donbas" obnaża więc machinę kremlowskiej propagandy i manipulacji, z drugiej – pozbawiony jest wygodnych dla widza punktów odniesienia. Choć napisy informują o kolejnych miejscach akcji, Łoźnica wrzuca nas w sam środek wojny i politycznej szopki, którą rządzą chaos oraz niejasne dla postronnego obserwatora podziały i konflikty. Pojawiający się w jednej ze scen niemiecki dziennikarz, któremu rosyjscy żołnierze szybko wypominają, że jego dziadek na pewno był faszystą, jest właśnie figurą kogoś, kto próbuje rozszyfrować skomplikowaną sytuację geopolityczną i nie dać się przy tym nabrać na podsuwane mu pozory i kłamstwa.
Konstrukcją "Donbas" przypomina literacki reportaż, w którym każdy rozdział przybliża inny wycinek większej historii. Pozbawiony stałych bohaterów film składa się z rozbudowanych sekwencji tworzących zamknięte dramaturgicznie scenki z życia wschodniej Ukrainy. Uchwycone w długich ujęciach i często w szerokich planach, cierpliwie przyglądają się ukrytym w piwnicach cywilom i bezczelnym wojskowym, pasażerom autobusu przekraczającego linię frontu i mieszkańcom miasta znęcającym się nad przywiązanym do słupa przez Rosjan ukraińskim "faszystą". Spokojna praca kamery wprowadza też element dystansu, pozwala spojrzeć na wojnę z uprzywilejowanej pozycji. Choć "Donbas" to kino ściśle polityczne, nie ma w nim gorączkowego montażu, który za wszelką cenę chciałby przekonać nas do jakiejś tezy albo zaszokować efektowną zbitką obrazów.
Łoźnica, ceniony dokumentalista, w ostatnich latach coraz częściej skłania się ku kinu aktorskiemu. W głośnym "We mgle" (2012) ukazał II wojnę światową na terenach Białorusi jako egzystencjalną przypowieść – tytułowa mgła spowijała cały las, w którym przyszło ukrywać się bohaterom filmu. Podobny ładunek metafory miała "Łagodna" (2016). Przedstawiona w niej kalwaria kobiety szukającej zamkniętego w więzieniu męża zamieniała się niespodziewanie w quasi-bajkową fantazję. Łoźnica świetnie czuje się w odległych od tradycyjnego dokumentu rejestrach, dzięki czemu splot faktów i fikcji w "Donbasie" ma tak piorunującą siłę. Lawirując między rekonstrukcją wojennej codzienności a prezentowaniem jej w krzywym zwierciadle, reżyser osiąga rzadko spotykany w kinie poziom autentyzmu.
Klamrą opowieści są sceny ukazujące produkcję rosyjskich fake newsów: jesteśmy w przyczepie dla statystów, za chwilę odbędzie się nagranie telewizyjnych wiadomości, w których rozgorączkowane "ofiary" opowiedzą o spreparowanym na potrzeby mediów wybuchu autobusu. Przywołując konflikt, który toczy się u naszych wschodnich sąsiadów, "Donbas" dotyka najbardziej palących problemów współczesności, na czele z chimerycznym charakterem wojny hybrydowej, globalną dezinformacją i mocarstwowymi ambicjami największych reżimów. Nie sądzę, żeby wyrafinowana formuła filmu ułatwiała jego recepcję poza naszą częścią Europy, ale nie taki chyba jest w tym przypadku cel. Zamiast wchodzić w buty sprawozdawcy, który tłumaczyłby krok po kroku przebieg wojny w Donbasie, Łoźnica pokazuje jej absurdalne i przerażające oblicze. Groteskowym pozdrowieniom z "Noworosji" towarzyszy w jego filmie pocałunek śmierci.
Pomysł Łoźnicy był niesłychanie ambitny: nakręcić interwencyjną fabułę balansującą na granicy dokumentu, która pokazywałaby tragiczny los Ukraińców zmagających się z separatystami – ale w opowieści prowadzonej konsekwentnie z wrogiego, rosyjskiego punktu widzenia. Z jednej strony "Donbas" obnaża więc machinę kremlowskiej propagandy i manipulacji, z drugiej – pozbawiony jest wygodnych dla widza punktów odniesienia. Choć napisy informują o kolejnych miejscach akcji, Łoźnica wrzuca nas w sam środek wojny i politycznej szopki, którą rządzą chaos oraz niejasne dla postronnego obserwatora podziały i konflikty. Pojawiający się w jednej ze scen niemiecki dziennikarz, któremu rosyjscy żołnierze szybko wypominają, że jego dziadek na pewno był faszystą, jest właśnie figurą kogoś, kto próbuje rozszyfrować skomplikowaną sytuację geopolityczną i nie dać się przy tym nabrać na podsuwane mu pozory i kłamstwa.
Konstrukcją "Donbas" przypomina literacki reportaż, w którym każdy rozdział przybliża inny wycinek większej historii. Pozbawiony stałych bohaterów film składa się z rozbudowanych sekwencji tworzących zamknięte dramaturgicznie scenki z życia wschodniej Ukrainy. Uchwycone w długich ujęciach i często w szerokich planach, cierpliwie przyglądają się ukrytym w piwnicach cywilom i bezczelnym wojskowym, pasażerom autobusu przekraczającego linię frontu i mieszkańcom miasta znęcającym się nad przywiązanym do słupa przez Rosjan ukraińskim "faszystą". Spokojna praca kamery wprowadza też element dystansu, pozwala spojrzeć na wojnę z uprzywilejowanej pozycji. Choć "Donbas" to kino ściśle polityczne, nie ma w nim gorączkowego montażu, który za wszelką cenę chciałby przekonać nas do jakiejś tezy albo zaszokować efektowną zbitką obrazów.
Łoźnica, ceniony dokumentalista, w ostatnich latach coraz częściej skłania się ku kinu aktorskiemu. W głośnym "We mgle" (2012) ukazał II wojnę światową na terenach Białorusi jako egzystencjalną przypowieść – tytułowa mgła spowijała cały las, w którym przyszło ukrywać się bohaterom filmu. Podobny ładunek metafory miała "Łagodna" (2016). Przedstawiona w niej kalwaria kobiety szukającej zamkniętego w więzieniu męża zamieniała się niespodziewanie w quasi-bajkową fantazję. Łoźnica świetnie czuje się w odległych od tradycyjnego dokumentu rejestrach, dzięki czemu splot faktów i fikcji w "Donbasie" ma tak piorunującą siłę. Lawirując między rekonstrukcją wojennej codzienności a prezentowaniem jej w krzywym zwierciadle, reżyser osiąga rzadko spotykany w kinie poziom autentyzmu.
Klamrą opowieści są sceny ukazujące produkcję rosyjskich fake newsów: jesteśmy w przyczepie dla statystów, za chwilę odbędzie się nagranie telewizyjnych wiadomości, w których rozgorączkowane "ofiary" opowiedzą o spreparowanym na potrzeby mediów wybuchu autobusu. Przywołując konflikt, który toczy się u naszych wschodnich sąsiadów, "Donbas" dotyka najbardziej palących problemów współczesności, na czele z chimerycznym charakterem wojny hybrydowej, globalną dezinformacją i mocarstwowymi ambicjami największych reżimów. Nie sądzę, żeby wyrafinowana formuła filmu ułatwiała jego recepcję poza naszą częścią Europy, ale nie taki chyba jest w tym przypadku cel. Zamiast wchodzić w buty sprawozdawcy, który tłumaczyłby krok po kroku przebieg wojny w Donbasie, Łoźnica pokazuje jej absurdalne i przerażające oblicze. Groteskowym pozdrowieniom z "Noworosji" towarzyszy w jego filmie pocałunek śmierci.
Moja ocena:
7
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Recenzja Donbas (2018)
Statyści na wojnę poszukiwani…"Donbas" to czwarty film fabularny ukraińskiego reżysera Siergieja Łoźnicy, który możemy oglądać w... czytaj więcej
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
